Zondag 13 november
Er is besloten om vanaf Tata de R109 via Igherm naar Taliouine te nemen. De weg is ongelooflijk mooi, met kloven en bergen in alle kleuren steen. De zon maakt door haar belichting het kleurenpalet nog intenser.
Voor ons is de ingezakte brug van de vorige dag een cadeautje in plaats van een tegenvaller.
Onderweg zien we prachtig uitgedoste vrouwen op weg naar een feest. Hele afstanden moeten door hen worden afgelegd.
In Igherm vinden wij in een oude loods een stookoven met het lekkerste verse brood. Hier zijn geen toeristen meer te vinden, op die paar Hollanders na die met stapels geurende broden in de camper verdwijnen.
Gelukkig zijn wij op dat moment nog onwetend over wat ons te wachten staat.
Peter is al ver vooruit. We zien dat de weg veel geleden heeft door de regen. Er zijn delen weggeslagen, er zijn omleidingen, maar we redden het met ons Fiat prima.
Totdat wij op een punt komen waar wij nog net zonder kleerscheuren boven komen, maar zwaardere campers zeker problemen zullen ondervinden. Wij bellen Hans. In de verte zien we al enkele campers stilstaan. We gaan terug om te kijken of wij kunnen helpen. Het blijkt dat Sonja en Leo hun achterbumper hebben beschadigd.
Inmiddels zijn ook Hans en Nancy gearriveerd. Er komt actie: scheppen worden uit de auto gehaald, stenen verplaatst, bultjes gladgestreken. De fotografen zetten zich in de positie om de juiste foto’s te maken en een aanlopende herder doet ook een duit in het zakje door een paar stenen op een andere plaats te leggen. Voordat we het weten zitten we met ons allen in een goed geolied groepsproces.
Het duurt even, maar dan hebben alle campers de moeilijke passage gehad. Echter, Guus raakt net nog een steen en krijgt een lekke band! Hoewel alle campers bij elkaar een indrukwekkend pak gereedschap bij zich hebben, heeft niemand (Guus incluis) de juiste momentsleutel om de moeren van de band los te krijgen.
Maar dan komt hulp van een paar passerende locals. Met hun geïmproviseerde materialen en hun ongelooflijke kracht krijgen zij de band eraf! Wel even slikken … De klus is dan snel geklaard. Geld willen ze voor hun inzet niet hebben, wel een klein cadeau.
Inmiddels is het laat geworden en zoeken wij een overnachtingsplek aan de rand van de weg. Peter, die van dit alles niets heeft meegekregen, laat weten dat hij zeventig kilometer verderop staat. Hij besluit terug te rijden en net voor het donker is de groep weer compleet.
Maandag 14 november
Na de felicitaties voor Guus vanwege zijn verjaardag vertrekken we om half 9 naar het startpunt van de Tizi-n-Test, een prachtige route dwars door de Hoge Atlas.
In 2004 reden wij deze pas in heel andere omstandigheden. De weg was zeer smal, nergens beveiligd, niet overal geasfalteerd en zeer veel gaten. Er was toen weinig verkeer, maar die ene vrachtwagen die we tegen kwamen zorgde voor de nodige problemen. Gerard en Betty reden voorop en via het bakje maakte Gerard al melding van zijn komst. Met onze deur tegen de bergwand, de spiegels ingeklapt probeerde de chauffeur ons te passeren. Met zijn ene band hing hij tegen de de rand van de afgrond, Zijn bijrijder zat lijkbleek in de wagen en wij hielden onze adem in. Toen het gelukt was konden we allemaal ontspannen. Wat waren wij blij dat we aan de hellingkant reden.
De in 2004 begonnen wegwerkzaamheden zijn nog steeds niet voltooid. De weg is op sommige plaatsen iets breder geworden, helemaal geasfalteerd en op de kritieke plekken zijn relingen en muurtjes geplaatst. Het blijft een adembenemende en zeer bochtige bergpas. Vlak voor de top, op een mooi uitzichtpunt, drinken we met elkaar muntthee.
Op de parkeerplaats bij de TinMal Moskee lunchen wij en bezoeken daarna de uit de twaalfde eeuw stammende moskee. Hij is prachtig geweest. Twintig jaar geleden heeft men een stukje gerestaureerd maar bij gebrek aan geld is de renovatie gestaakt.
Er moet nog een flink stuk gereden worden voordat we op camping Ourika ten zuiden van Marrakesh arriveren. Op de smalle wegen, waar alleen het middenstuk nog geasfalteerd is en de zijkanten afgebrokkeld zijn, worden wij herhaaldelijk door locals in de berm gedrukt. Het uurtempo komt niet boven de 50 km.
Eenmaal op de camping blijkt er een goed restaurant te zijn waar wij een heerlijke tajine van lam met pruimen eten. Daarna nog een gezellige borrel met hapjes bij Guus vanwege zijn verjaardag.
Dinsdag 15 november
Vrije dag! Hele dag aan de site gewerkt en tussendoor een aantal wasjes gedaan. Camping Ourika is een goed verzorgde, groene camping met zwembad waar het heerlijk toeven is. Het schijnt één van de beste van de vier campings rond Marrakesh te zijn. Om het half uur vertrekt er een bus naar het centrum van Marrakech.
Woensdag 16 november
We moeten door Marrakech om de weg naar de Tizi-n-Tichka te vinden. Er zijn omleidingen vanwege de internationale klimaattop in Marrakesh, maar wij presteren het om precies bij het hotel uit de komen waar het wemelt van de limousines, chauffeurs en politieagenten. Daar waar wij de weg op willen mag het niet, en waar het mag willen wij niet. Het duurt even voor wij weer op het goede spoor zitten.
Het eerste gedeelte van de weg gaat door de Haouzvlakte. Daarna rijden we door de smalle Zatkloof en na ettelijke haarspeldbochten komen we aan bij het dorpje Taddert. Overal staan hier stalletjes met mineralen, aardewerk en stenen. De kleuren van de mineralen zijn zo heftig dat het niet echt lijkt.
Ook aan de Tizi-n-Tichka zijn de wegwerkzaamheden in volle gang.
We stoppen in Aït ben Haddou, één van de mooiste lemen kashba’s van Marokko en herhaaldelijk gebruikt als decor voor films waaronder Lawrence of Arabia. Hoewel het tot het Unesco werelderfgoed behoort, wordt er weinig aan onderhoud gedaan.
Vanaf het hoogste punt van de kashba hebben wij een prachtig zicht op het dal met de rivier en de oase met palmbomen. En onze overnachtingsplek is weer één van de vele juweeltjes op deze reis.
Donderdag 17 november
In verband met de slechte wegen op eerdere dagen wordt de route iets verlegd en nemen wij de N10 richting Agadir. In Taroudant kopen wij even wat noodzakelijke groente en een brood bij een stalletje. De eigenaar vraagt waar wij vandaan komen en vraagt dan “Hoe is ook al weer de naam van de president van Amsterdam?” Wij antwoorden “Aboutaleb?”. Ja, ja, die bedoelt hij, dat is een goede man, Marokkaan.
Vanaf Taroudant nemen wij de R105 naar Tafraoute, een mooie route door het binnenland van de Anti-Atlas. Als wij in Tafraoute onze campers aan het einde van het dorp tussen de palmen parkeren, worden wij direct door een groep kinderen bezocht. Zij hebben kennelijk geleerd toeristen een hand te geven, hetgeen ze alle vijf braaf doen.
Hans krijgt een melding van Guus: hij staat zeven kilometer voor Tafraoute en zijn remmen doen het niet meer! Hans gaat poolshoogte nemen en komt samen met Guus terug. Er wordt voor de volgende dag meteen een afspraak met de garage gemaakt.
Vrijdag 18 november
Voor wij het stadje induiken gaan wij eerst Laura met haar tiende verjaardag feliciteren. En vervolgens de stad in om in de souk arganolie te kopen. Vrouwen brengen hun eigen noten mee om deze in het winkeltje te laten malen. Met ettelijke flesjes kostbare olie keren wij huiswaarts.
Inmiddels is het de monteurs gelukt de remmen van Guus weer rijklaar te krijgen en kunnen wij om drie uur gezamenlijk naar de beschilderde blauwe rotsen van Jean Verame vertrekken.
Deze Belgische kunstenaar heeft een aantal gigantische rotsen van wel 30 meter hoog beschilderd met 20.000 kilo verf. Wij vonden het in 2004 al niet mooi en nu nog lelijker.
Ondanks dit “kunstwerk” is de rest van het landschap indrukwekkend. Te midden van dit surrealistische maanlandschap staan onze campers als wagentjes op Mars. Wij vieren Laura’s verjaardag met limonade, hapjes en een borrel om daarna bij ondergaande zon nog een wandeling door de rotsformaties te maken.
Abstract Monnik Zeerob Wilhelmina
Zaterdag 19 november
Vanaf Tafraoute rijden we naar Amtoudi. Hier ligt boven op een heuvel een versterkte graanopslagplaats. Het is één van de oudste en laatst overgebleven berberbouwwerken. Er moet eerst piste gereden worden en daarna stevig geklommen om dit negenhonderd jaar oude monument te bezichtigen. Een aantal van ons gaat de uitdaging aan. Wij wachten in het dorp op hun terugkomst om daarna gezamenlijk naar onze camperplek te rijden. Helaas hebben enkele mensen besloten om hun afval juist op deze plek te storten. De zonsondergang is er niet minder mooi door. En ook de eendenborst uit de diepvries smaakt op deze plek uitstekend.
Zondag 20 november
Vanaf Amtoudi de piste op en de gele weg naar Guelmim genomen. Daar water en groente ingeslagen en dan naar Plage Blanche. Over deze plek aan de kust hebben wij veel gehoord maar nooit bezocht. Er loopt een 30 km lange geasfalteerde weg naar dit uitzichtpunt. Er is verder niets, alleen een uitkijkpost van het leger en enkele barakken om deze manschappen onder te brengen.
Het uitzicht vanaf het plateau van de rots is ongelooflijk mooi. Het witte strand zonder bebouwing en zonder mensen strekt zich vijftig kilometer langs de Atlantische Oceaan uit. Op het verlaten strand zien wij enkele vissers die van allerlei aangespoelde materialen een vissershut hebben gebouwd.
Op deze schitterende plek staan wij met onze campers.
Twee dagtoeristen hebben de lange weg voor lief genomen om ook te genieten van het uitzicht. Het is een in Nederland wonend Marokkaans echtpaar. Ze zijn enigszins teleurgesteld: ”Wat jammer dat het hier zo stil is en dat er geen hotels en vakantiehuizen staan”. Waarschijnlijk zullen er projectontwikkelaars zijn die dit ook vinden, maar de charme ligt voor ons juist in de stilte en de verlatenheid van dit natuurgebied.
Maandag 21 november
We wandelen langs het strand en kijken of wij bij de sjofele vissershut verse vis kunnen krijgen. Er komt een jongen van 20 tevoorschijn die ons uitnodigt om binnen te komen.
Te midden van een allegaartje aan bijeengeraapte spullen brandt een stoofje met kolen waar water op wordt verwarmd. Zijn vriend drinkt thee en nodigt ons ook uit. Een gastvrij gebaar, wij hopen echter wel dat het water heeft gekookt en dat wij vlooiloos thuiskomen.
De tweede jongen spreekt een beetje Frans en vertelt dat zij hier merendeels van de tijd wonen en elke dag hun netten vanuit het strand in zee gooien. Om 4 uur hebben zij verse vis en zullen deze komen brengen.
Aan het einde van de middag komen zij met barbecue en verse vis naar boven, maken de vis schoon, grillen ze en met een vers gegrild visje gaan wij naar onze camper want het is inmiddels te koud geworden om buiten te eten.
